Form D ฟอร์มดี คือ หนังสือรับรองถิ่นกำเนิดสินค้า ใช้สำหรับลดหย่อนภาษีศุลกากรระหว่างประเทศกลุ่มอาเซียน ซึ่งประกอบไปด้วยประเทศ บรูไน, อินโดนีเซีย, มาเลเซีย, ฟิลิปปินส์, สิงคโปร์, ไทย, เวียนนาม, พม่า, ลาว และ กัมพูชา นั่นหมายความว่าถ้าประเทศใดในระหว่าง 10 ประเทศนี้ มีการซื้อขายสินค้ากันจะได้ลดหย่อนภาษี โดยForm D เอกสารรับรองนี้จะออกโดยทางราชการของแต่ละประเทศว่าได้ใช้วัตถุดิบและผลิตในประเทศอาเซียนนั่นเอง

ข้อบังคับทั่วไปเกี่ยวกับ Form D

1. เนื่องจาก Form D นี้อยู่ในเขตการค้าเสรีอาเซียน จึงสามารถบังคับใช้ได้เฉพาะในเขตอาเซียน 10 ประเทศเท่านั้น หากจะใช้กับประเทศที่อยู่นอกเหนือออกไปจากนี้ ต้องใช้ฟอร์มชนิดอื่น เช่น ฟอร์มอี ใช้กับประเทศจีน เป็นต้น

2. กฎว่าด้วยแหล่งกำเนิดสินค้า (Rule of Origin)
2.1.กฎทั่วไป (General Rules): สินค้าส่งออกไปอาเซียนที่ต้องการใช้สิทธิในภาษีศุลกากรจะต้องผลิตถูกต้องตามกฎแหล่งกำเนิดสินค้า ข้อใดข้อหนึ่ง ดังนี้
กรณีสินค้าผลิตในประเทศทั้งหมด
- Wholly Obtained: WO - สินค้าที่กำเนิดหรือผลิตโดยใช้วัตถุดิบในประเทศทั้งหมด ซึ่งส่วนใหญ่เป็นสินค้าเกษตร เช่น ข้าว พืชผัก ผลไม้ที่มีการปลูกและเก็บเกี่ยวได้ในประเทศ และสัตว์ เป็นต้น กรณีสินค้าที่ผลิตโดยมีสัดส่วนวัตถุดิบนำเข้าจากนอกประเทศไทยและอาเซียน (Non-Wholly Obtained)
- หลักเกณฑ์กระบวนการผลิตที่ผ่านการแปรสภาพอย่างเพียงพอในประเทศ หรือ หลักเกณฑ์การเปลี่ยนพิกัด (Change in Tariff Classification) ในระดับ 4 หลัก
- มีการใช้วัตถุดิบภายในภูมิภาคทั้งไทยและอาเซียน (Regional Value Content: RVC) รวมกันไม่น้อยกว่า 40% ของมูลค่า FOB ที่ส่งออกจากไทย
2.2.กฎเฉพาะรายสินค้า (Product Specific Rules) กฎที่ใช้เฉพาะกับสินค้าบางรายการ ซึ่งมีทั้งหมด 4,953 รายการ ซึ่งจะแตกต่างกันไปตามสินค้าแต่ละพิกัดฯ ค้นหากฎเฉพาะรายสินค้าได้ที่

3. เอกสาร Form D เป็นเอกสารทางราชการอย่างหนึ่ง ซึ่งในประเทศไทย ฟอร์มชนิดต่าง ๆ จะออกโดย กรมการค้าต่างประเทศ และกระทรวงพาณิชย์

 
4. รายการสินค้าที่ได้รับสิทธิ
- สินค้าที่ส่งออกจะต้องอยู่ในบัญชีรายการสินค้าลดภาษีของประเทศสมาชิกอาเซียนผู้นำเข้า
- สินค้าที่ส่งออกต้องมีคุณสมบัติถูกต้องตามกฎว่าด้วยแหล่งกำเนิด และหลักเกณฑ์การขนส่งโดยตรง
การลดหย่อนภาษีเป็นไปข้อตกลงการค้าระหว่างประเทศ ไม่ใช่ 0% เสมอไป สินค้าบางรายการนั้นการใช้ฟอร์มก็ไม่ได้ลดหย่อนจนเหลือ 0% เสมอไป
ดังนั้นก่อนทำการส่งออกหรือนำเข้า ควรจะทำการตรวจสอบก่อนทุกครั้งว่าเมื่อใช้ Form D แล้ว ค่าภาษีจะเป็นเท่าไหร่

5. ระเบียบปฏิบัติในการออกหนังสือรับรองถิ่นกำเนิดสินค้า (Operational Certification Procedure: OCP)
ผู้ส่งออกสามารถขอหนังสือรับรองถิ่นกำเนิดสินค้า Form D ประเภทต่างๆ ดังนี้
5.1. Back-to-Back - ผู้ส่งออกประเทศคนกลาง ได้นำเข้าสินค้าจากประเทศสมาชิกอาเซียนประเทศหนึ่งเพื่อส่งออกไปยังประเทศสมาชิกอาเซียนอีกประเทศหนึ่ง
5.2. Third Country Invoicing - ออกให้กรณีที่ใบกำกับสินค้า (Invoice) ออกโดยประเทศที่สามนอกอาเซียน
5.3. Accumulation หรือ การสะสมถิ่นกำเนิดสินค้า- ผู้ส่งออกได้นำเข้าสินค้าที่ได้ถิ่นกำเนิดจากประเทศสมาชิกอาเซียนประเทศหนึ่ง มาใช้เป็นวัสดุสำหรับการผลิตสินค้าสำเร็จรูปในประเทศไทย เพื่อส่งออกไปยังประเทศสมาชิกอาเซียนอีกประเทศหนึ่ง
5.4. Partial Cumulation หรือ สะสมถิ่นกำเนิดสินค้าเพียงบางส่วน - กรณีผู้ส่งออกต้องการส่งออกสินค้าที่มีสัดส่วนมูลค่าการผลิตในอาเซียนน้อยกว่าร้อยละ 40 แต่เท่ากับหรือมากกว่าร้อยละ 20 ของมูลค่า FOB ของสินค้าที่ส่งออกจากประเทศไทย เพื่อนำไปใช้เป็นวัสดุสำหรับการผลิตสินค้าสำเร็จรูปในประเทศสมาชิกอาเซียน โดยไม่ขอรับสิทธิพิเศษทางภาษี ณ ประเทศสมาชิกอาเซียนผู้นำเข้า
5.5. De Minimis - กรณีที่สินค้ามีการใช้วัสดุที่ไม่ได้ถิ่นกำเนิดที่ไม่ผ่านการเปลี่ยนพิกัดศุลกากรในการผลิต โดยมูลค่าของวัสดุดังกล่าวมีสัดส่วนไม่เกินร้อยละ 10 ของมูลค่า FOBของสินค้าที่ส่งออก
5.6. Exhibition - สินค้าที่ส่งออกไปเพื่องานแสดงสินค้าที่จัดขึ้นในประเทศสมาชิกอาเซียนและต่อมาในระหว่างหรือหลังเสร็จจากงานแสดงสินค้า ผู้ส่งออกได้ขายสินค้านั้นให้แก่ผู้ซื้อในประเทศสมาชิกอาเซียน
5.7. Issued Retroactively การออกหนังสือรับรองฯ ย้อนหลัง – กรณีผู้ส่งออกยื่นขอรับหนังสือรับรองถิ่นกำเนิดสินค้า (FORM D) หลังวันที่ส่งออก (On Board) 3 วันนับแต่วันที่ส่งออก กรมการค้าต่างประเทศจะออกหนังสือรับรองฯ ให้แก่ผู้ส่งออกย้อนหลังได้แต่ไม่เกิน1 ปีนับแต่วันที่ส่งออก
 
ประโยชน์ที่ผู้ส่งออก/นำเข้าจะได้รับจากการใช้ Form D
ผู้ส่งออก
- เพิ่มโอกาสในการขายสินค้าได้ในปริมาณที่มากขึ้น
- เพิ่มปริมาณลูกค้าในตลาดอาเซียน
- เพิ่มโอกาสในการแข่งขันทั้งในอาเซียนและตลาดโลก
ผู้นำเข้า
- ซื้อสินค้าได้ในราคาถูก
- ยอดจำหน่ายสินค้าในประเทศสูงขึ้น
- วัตถุดิบถูกลง ลดต้นทุนในการผลิต

ถ้าผู้ประกอบการสนใจจะใช้สิทธิ์ Form D หรือมีข้อสงสัย สามารถติดต่อสอบถามได้ที่กรมการค้าต่างประเทศ กระทรวงพาณิชย์ โทรศัพท์ 02-528-7500-29

แหล่งที่มา : https://bit.ly/3b7oG31 , https://bit.ly/3bbGdHi